Michał Maciaszek

Od Orła do Zawiszy. Gorce 1943,

PTH Oddział w Nowym Targu

Rok wydania: 2010

Seria: Prace Komisji Historii Wojskowości Tom: V

Oprawa:TWARDA

Ilość stron: 208

Po kilkuletnich badaniach archiwalnych i terenowych Michał Maciaszk ogłosił drukiem wyniki swych prac w publikacji zatytułowanej Od „Orła” do „Zawiszy”. Gorce 1943. Książka ukazała się nakładem Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targum, jako piąty - jubileuszowy tom cyklu wydawniczego „Prace Komisji Historii Wojskowości”. Książka Michała Maciaszka, szefa Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Podhale w ogniu” oraz członka Zarządu PTH, w Nowym Targu, jest unikatowym zbiorem oryginalnych relacji świadków, wzbogaconych o bogaty materiał archiwalny oraz wyniki prac terenowych przeprowadzonych na terenie Gorców ramach Projektu badawczego „Gorczańskie Cienie”. Ten ostatni, jest efektem stałej współpracy PTH w Nowym Targu z Gorczańskim Parkiem Narodowym.

Zasadniczym celem autora było umożliwienie czytelnikom zapoznania się z niejednokrotnie publikowanymi po raz pierwszy relacjami partyzantów i ich współpracowników, a także zwykłych ludzi, będącymi świadkami i bardzo często ofiarami wydarzeń, jakie rozgrywały się na Podhalu w latach II Wojny Światowej. Ponieważ sytuacja polityczna w Polsce w okresie PRL-u nie sprzyjała badaniom i utrwaleniu prawdziwego oblicza ruchu oporu, przez długie lata nie zadbano właściwie o utrwalenie pamięci o walce Podhalan z hitlerowskim najeźdźcą. Celowe pomniejszanie znaczenia walki Armii Krajowej i innych formacji podziemia niepodległościowego, dyskredytowanie jej dowódców i wysuwanie na pierwszy plan dokonań partyzantki sowieckiej, Armii Ludowej i PPR, stworzyło nieprawdziwy obraz walk partyzanckich na Podhalu. Prawdziwi bohaterowie przez lata skazani byli na zapomnienie. Wielu z nich nigdy nie doczekało wolności, wielu musiało emigrować z kraju, byli i tacy, którzy milczeli do końca swoich dni. Ich historia przetrwała w formie zapisków, protokołów przesłuchań, kilku fotografii, reliktów górskich obozowisk i ziemianek. Niestety i ona nie oparła się deformacji, czy to ze względów politycznych w czasie i po upadku komunizmu, czy też po prostu w związku z upływem lat. Będąc świadomym tego, że nieustannie topnieją szeregi Obrońców Rzeczpospolitej autor postanowił umożliwić im, niekiedy już „zza grobu”, przedstawienie swoich wojennych przeżyć, tym samym ratując je od zapomnienia.

Bezcenne relacje świadków, zostały opatrzone obszernym komentarzem pozwalającym lepiej zrozumieć realia tamtych czasów, a ponadto wzbogacone o objaśnienia i informacje łączące wszystkie wspomnienia w jedną spójną całość. Wiele z tych informacji jest wynikiem niekiedy bardzo długich rozmów z kombatantami, efektem drobiazgowych badań archiwalnych i terenowych, które dla całości historii mają niebagatelne znaczenie. Bardzo często, aby w pełni zrozumieć i przekazać czytelnikom efekty swoich badań, autor był zmuszony na „własnej skórze” przeprowadzać różnego rodzaju eksperymenty, w czym pomocną mu była jego działalność w Grupie Rekonstrukcji Historycznych „Podhale w ogniu”, zajmującej się na co dzień odtwarzaniem oddziałów partyzanckich na Podhalu w latach II wojny Światowej.

Oczywiście oprócz tego, w swoich badaniach, których efektem jest niniejsza praca, Michał Maciaszek opierał się na bogatym zasobie archiwalnych IPN, Archiwum Państwowego, Archiwum Ruchu Ludowego, tudzież opracowaniach innych autorów, zajmujących się tematyką podziemia niepodległościowego. Niewątpliwie praca ta rzuca nowe światło na początki historii Józefa Kurasia „Ognia” i jego partyzantów, na historię zapomnianych ofiar niemieckiego terroru czy wreszcie przypomina o por. Władysławie Szczypce „Lechu”, jego zastępcy a później następcy por. Janie Stachurze „Adamie” i wielu innych, którzy nie skąpili swojej krwi w walce o Polskę. Po raz pierwszy również, prawdopodobnie najpełniej do tej pory, przedstawia historię rozbitego przez Niemców obozu partyzanckiego oddziału AK „Wilk” pod Czerwonym Groniem i dalsze konsekwencje tego wydarzenia, które do dnia dzisiejszego wywołują żywe reakcje zainteresowanych osób