W piątym wydaniu „Wartości referencyjnych podstawowych badań laboratoryjnych w weterynarii” przyszedł czas na znaczną aktualizację danych.
Zgodnie ze współczesnymi kierunkami w diagnostyce laboratoryjnej znalazły się zmiany w ocenie wyników badania płynów z jam ciała oraz liczne zmiany dotyczące interpretacji badania hematologicznego opracowane we współpracy z dr. Andrzejem Degórskim. Dodatkowo wprowadzone zostało tabelaryczne zestawienie liczbowych definicji podstawowych zaburzeń w układzie białokrwinkowym pozwalające na szybkie identyfikowanie zmian występujących w leukogramie (Tabela 9) wykonane przez dr. A. Degórskiego oraz charakterystyka cech krwi koni sportowych pełnej krwi i czystej krwi (Tabela III i IV) przygotowane przez dr Annę Cywińską.
Dołączony został także nowy rozdział z przykładami obrazu mikroskopowego komórek widocznych w rozmazach krwi obwodowej psów, kotów i koni barwionych rutynowo odczynnikami Maya–Grunwalda i Giemsy lub błękitem brylantowo-krezylowym. Zdjęcia wykonano dzięki uprzejmości firmy OLYMPUS POLSKA Sp. z o.o., która wypożyczyła wysokiej jakości mikroskop Olympus BX41 wyposażony w aparat cyfrowy Olympus Camedia C-5060 oraz oprogramowanie Cell B. Zarówno zdjęcia, jak i ich ocenę wykonałam we współpracy z dr. A. Degórskim.
W aktualizacji części opisowej i tabelarycznej wykorzystano m.in. materiały uzyskane w toku realizacji grantu KBN nr N N308 577139 pod tytułem „Przydatność wskaźników odporności nieswoistej w monitorowaniu stanu zdrowia koni sportowych”.

SPIS TREŚCI

Przedmowa ... 7

I. WSTĘP ... 9
1. Cel badań laboratoryjnych i zlecenie ich wykonania ... 9
2. Profi le badań laboratoryjnych ... 10
3. Rodzaje materiału biologicznego ... 10
4. Zasady prawidłowego pobierania materiału ... 11
5. Wiarygodność wyniku ... 13
6. Formułowanie wyników badań ... 15
7. Wartości referencyjne ... 16

II. BADANIE HEMATOLOGICZNE ... 17
1. Krwinki czerwone (erytrocyty, E, Ery, RBC – red blood cells) ... 17
2. Hemoglobina (Hb, HGB) ... 19
3. Hematokryt (Ht, Hct, volfr, PCV – packed cell volume) ... 20
4. Białko całkowite ... 21
5. Wskaźniki czerwonokrwinkowe ... 22
a. Średnia objętość krwinki czerwonej (MCV – mean corpuscular volume) ... 22
b. Średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej (MCH – mean corpuscular hemoglobin) ... 23
c. Średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej (MCHC – mean corpuscular hemoglobin concentration) ... 24
6. Opad krwinek (odczyn opadania krwinek czerwonych, odczyn Biernackiego, OB, ESR – erythrocyte sedimentation rate) ... 24
7. Jakościowa ocena krwinek czerwonych w obrazie mikroskopowym ... 25
8. Krwinki białe (leukocyty, L, Leu, WBC – white blood cells) ... 29
9. Leukogram ... 31
10. Krwinki płytkowe (płytki krwi, trombocyty, PLT – platelets) ... 35
11. Koagulogram ... 37

III. BADANIE BIOCHEMICZNE KRWI ... 40
1. Aminotransferaza (transaminaza) alaninowa (ALT, ALAT, GPT) ... 40
2. Aminotransferaza (transaminaza) asparaginianowa (AST, AspAT, GOT) ... 41
3. Amoniak ... 42
4. Amylaza (AMY) ... 43
5. Białko całkowite ... 44
6. Bilirubina ... 46
7. Chlorki (Cl–) ... 47
8. Cholesterol ... 48
9. Dehydrogenaza mleczanowa (LD, LDH) ... 49
10. Dwutlenek węgla (CO2) ... 50
11. Fosfataza kwaśna (ACP) ... 50
12. Fosfataza zasadowa (fosfataza alkaliczna, ALP, Falk, FAL, AP) ... 51
13. Fosfor (P++) ... 52
14. Frakcje białkowe ... 53
15. Fruktozoamina ... 54
16. Glukoza ... 55
17. γ-Glutamylotransferaza (γ-GT, GGT) ... 56
18. Hemoglobina glikowana ... 57
19. Hormony ... 58
20. Kinaza kreatynowa (CK) ... 59
21. Kreatynina ... 60
22. Kwas mlekowy ... 61
23. Kwas moczowy ... 62
24. Kwasy żółciowe ... 63
25. Lipaza ... 64
26. Magnez (Mg++) ... 64
27. Mikroelementy ... 65
28. Mocznik ... 66
29. Odczyn (pH) ... 67
30. Potas (K+) ... 67
31. Sód (Na+) ... 69
32. Triacyloglicerole (triglicerydy) ... 70
33. Wapń (Ca++) ... 71
34. Witaminy ... 72
35. Wodorowęglany (HCO3–) ... 73
36. Żelazo (Fe++) i całkowita zdolność wiązania żelaza (TIBC – total iron binding capacity) ... 74

IV. BADANIE OGÓLNE MOCZU ... 75
1. Dobowa ilość ... 75
2. Barwa ... 75
3. Przejrzystość ... 76
4. Gęstość względna ... 76
5. Odczyn ... 77
6. Białko ... 78
7. Hemoglobina ... 79
8. Bilirubina ... 79
9. Urobilinogen ... 80
10. Glukoza ... 80
11. Związki ketonowe ... 81
12. Leukocyty ... 81
13. Azotyny ... 82
14. Indykan ... 82
15. Hydroksyprolina ... 82
16. Kreatynina ... 82
17. Kwas moczowy ... 83
18. Mioglobina ... 83
19. Mocznik ... 84
20. Chlorki ... 84
21. Sód ... 85
22. Osad moczu ... 85
a. Uorganizowane (upostaciowane) składniki osadu ... 85
b. Nieuorganizowane (nieupostaciowane) składniki osadu – kryształy ... 87

V. BADANIE PŁYNU ŻWACZOWEGO ... 89
1. Barwa i woń ... 89
2. Konsystencja ... 89
3. Sedymentacja i flotacja ... 89
4. Odczyn ... 90
5. Zdolność fermentacyjna ... 90
6. Ocena żywotności wymoczków ... 90
7. Liczba wymoczków ... 90
8. Inne badania wykonywane w płynnej treści żwacza ... 91

VI. BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO ... 92
1. Barwa i przejrzystość ... 92
2. Gęstość względna ... 92
3. Pleocytoza ... 93
4. Skład chemiczny ... 93
5. Odczyn Nonne-Apelta i odczyn Pandy’ego ... 93

VII. RÓŻNICOWANIE PŁYNÓW Z JAM CIAŁA ... 94

VIII. BADANIE KAŁU ... 95
1. Dobowa masa ... 95
2. Barwa ... 95
3. Inne składniki ... 96
4. Badanie chemiczne ... 96

IX. TABELE ... 97
Preparaty zapobiegające krzepnięciu krwi (antykoagulanty)
Tabela I ... 97
Wartości referencyjne wskaźników hematologicznych
Tabele II–XV ... 98
Wartości referencyjne wskaźników biochemicznych
Tabele XVI–XXVI ... 111
Aktywność enzymów w tkankach różnych gatunków zwierząt
Tabela XXVII ... 121

Literatura ... 122

MIKROFOTOGRAFIE KRWINEK PSA, KOTA I KONIA
ANNA WINNICKA, ANDRZEJ DEGÓRSKI ... 125